พ.ศ. ๒๔๒๘ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้รับยกย่องเป็นศิลปินแห่งชาติ
สาขาวรรณศิลป์ คนแรกของไทย ต่อมาเมื่อ
พ.ศ. ๒๕๓๑ ได้รับรางวัล พระเกี้ยวทองคำ ในฐานะผู้ส่งเสริมภาษาไทยดีเด่น
ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช ได้สร้างสรรค์ผลงานวรรณกรรมที่มีคุณค่าเป็นจำนวนมาก ซึ่งมีความหลากหลายทั้งรูปแบบและเนื้อหา
แสดงให้เห็นถึงความรอบรู้ในเรื่องราวต่างๆ ความสามารถในการใช้ภาษา และการสร้างสรรค์กลวิธีในการเขียนได้อย่างหลากหลาย ผลงานวรรณกรรมของ
ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ มีทั้งที่เป็นนวนิยาย เรื่องสั้น สารคดี และบทความ ผลงานแต่ละเรื่องล้วนเป็นที่นิยมของผู้อ่านทุกยุคทุกสมัย เช่น
นวนิยายอิงประวัติศาสตร์เรื่อง สี่แผ่นดิน ซึ่งสะท้อนชีวิตชาววังในสมัยรัชกาลที่ ๕ ฮวนนั้ง นวนิยายอิงประวัติศาสตร์ ของราชสำนักโรมันเมื่อ ๑,๕๐๐
ปีก่อน ไผ่แดง นวนิยายที่บอกเล่าเรื่องราวของชุมชนในชนบท กาเหว่าที่บางเพลง นวนิยาย แนววิทยาศาสตร์ และ บ้านแขนขาด
ที่ได้รับยกย่องให้เป็นเรื่องสั้นเกียรติยศเรื่องหนึ่งในรอบ ๑๐๐ ปี ของนักเขียนเรื่องสั้นไทย นอกจากนั้น ม.ร.ว.คึกฤทธิ์
ยังเป็นผู้ที่มีความรู้ด้านวรรณคดีไทยอย่างลึกซึ้ง โดยได้นำวรรณคดีเรื่อง ขุนช้างขุนแผน มาวิเคราะห์ให้เห็นถึงวิถีชีวิตและสังคมไทยในอดีต
