ความเป็นมาของมูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐ ฯ ในวันคล้ายวันเกิดครบรอบ ๘๐ ปีของ ศาสตราจารย์ พลตรี ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เมื่อเดือนเมษายน ๒๕๓๔ คุณบุญชู โรจนเสถียร ผู้มีความเคารพนับถือศาสตราจารย์ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช อย่างสูง เป็นบุคคลสำคัญที่ริเริ่มจัดตั้ง โดยร่วมกับบรรดาลูกศิษย์และมิตรสหายของอาจารย์คึกฤทธิ์ จัดงานฉลองวันเกิดที่โรงแรมดุสิตธานี และมีการเรี่ยไรเงินที่สมทบทุนในการจัดตั้งมูลนิธิ และได้จดทะเบียนในนาม “มูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐” ณ วันที่ ๕ เมษายน พ.ศ.๒๕๓๔ (ตามใบอนุญาตจัดตั้งสมาคม

๑. นิทรรศการประวัติและผลงานของม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ที่เน้นความสัมพันธ์กับสถาบันพระมหากษัตริย์ ๒. มีพื้นที่ในการจัดสัมมนาวิชาการเล็กๆ บริการ ๓. มีห้องสมุดที่เก็บรวบรวมผลงานของ ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ที่สามารถให้บริการประชาชนทั่วไปได้ ๔. ตั้งคณะโขนคึกฤทธิ์ขึ้นเพื่อการสืบสานศิลปวัฒนธรรมไทย เปิดรับสมัครเยาวชนจากหลากหลายสถาบัน โดยเฉพาะเยาวชนจากชุมชนโดยรอบ ให้มีในที่จะเรียนรู้ศิลปชั้นสูงของชาติ ซึ่งมูลนิธิฯ ได้รับความกรุณาจากนายจตุพร รัตนวราหะ ศิลปินแห่งชาติด้านนาฏศิลป์โขน เป็นผู้ดูแลควบคุ

เจ้าของโครงการ มูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐ ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี สถานที่ตั้ง ๙๙/๙ ซอยงามดูพลี แขวงทุ่งมหาเมฆ เขตสาทร กรุงเทพมหานคร เนื้อที่ ๑ ไร่ ๓ งาน ๖๕ ตารางวา เป็นที่ดินราชพัสดุ มูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐ ฯ ทำสัญญาเช่ากับกรมธนารักษ์ กระทรวงการคลัง ขนาดอาคาร อาคาร ๒ ชั้น มีชั้นลอย พื้นที่อาคารประมาณ ๒,๓๗๖ ตารางเมตร ชั้นบน จัดแสดงนิทรรศการชีวประวัติและผลงาน จัดมุมห้องสมุดที่สนับสนุนนิทรรศการ ชั้นล่าง พื้นที่ส่วนใหญ่เปิดโล่งสำหรับจัดนิทรรศการหมุนเวีย

มูลนิธิคึกฤทธิ์ ๘๐ ในพระราชูปถัมภ์สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้น้อมนำพระราชเสาวนีย์ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ ที่ทรงพระกรุณาพระราชทานแนะแนวทางให้มูลนิธิฯ หาวิถีทางที่จะเก็บรักษาปัญญาของศาสตราจารย์ พลตรี ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เพื่อให้อนุชนรุ่นหลังสามารถศึกษาได้อย่างเป็นรูปธรรม มูลนิธิฯ จึงดำเนินตามพระราชเสาวนีย์ ด้วยการตั้งเป็นโครงการสร้างสถาบันคึกฤทธิ์ขึ้น สถานที่ตั้ง คือ ทุ่งมหาเมฆเป็นส่วนหนึ่งของพื้นที่ ที่สร้างสวนเฉลิมพระเกียรติ ในวโรก